Malanga Sapate 29/06/14
(Sapate Faka’osi ‘o Siune)
Ngaahi Lesoni : Same 13 ; Senesi 22 :1-14 ; Loma 6 :12-23 ; Matiu 10 :40-42
Ngaahi Himi : 628/621/423/427/537 (..toki fili pe ha himi hena)
Matiu 10 :40-42 40 Ko ia ʻoku ne tali kimoutolu ʻoku ne tali au, pea ko ia ʻoku ne tali au, ʻoku ne tali ia ʻa ia naʻa 41 ne fekau mai au. Ko ia ʻoku ne tali ha palofita, koeʻuhi pe ko ʻene palofita, te ne maʻu ʻae totongi fakapalofita; pea ko ia ʻoku ne tali ha tangata lotu, koeʻuhi pe ko ʻene lotu, te ne maʻu ʻa e totongi ʻo 42 ha tangata lotu. ʻIo, ko ia te ne ʻange ha inu ki ha taha ʻi siʻi fanau ni, koeʻuhi pe ko e toko taha ia ʻi heʻeku kau ako, neongo ko ha huʻa vai momoko pe, ko au e, ʻoku ou tala atu, ʻE ʻikai ʻaupito mole ʻene totongi aʻana.”
Kaveinga : “Mo’ui mo ngaue ki he totongi ‘oku ‘ikai mae”
Potu Folofola Matiu 10 :42 “’’Io ko ia te ne ‘ange ha inu ki ha taha ‘i si’i fanau ni, koe’uhii pe koe tokotaha ia he’eku kau ako, neongo ko ha ipu vai momoko pe, ko au ‘oku ou tala atu, ‘E ‘ikai ‘aupito mole ‘ene totongi ‘a’ana.’’
Talateu
Kuo tau a’u mai ‘eni ki he konga faka’osi ‘a hono teuteu’i fakaemo’ui mo faka’ulungaanga’i ‘e Sisu ‘ene kauako (Jesus' missionary discourse to his disciples) ki he ngaue lahi ko ia ko hono talaki ‘ae Pule’anga ‘oe Langi (10:5-42). Na’a ne ako’i kinautolu ki he me’a ten au fai pea moe founga ke nau lava’i’aki ‘ae ngaahi ‘ahi’ahi/ faingata’a/ pole ‘oe ngaue ni te nau ala fehangahangai mo ia ‘i he kaha’u. Hoko atu ki ai mo ‘ene faka’ilo kiate kinautolu ‘ae ngaahi me’a ‘e faiange ‘e he kakai kiate kinautolu. Pea ‘i he Sapate ni ‘oku fakamamafa’i ai ‘e Sisu ‘ae fa’ahinga kakai “te nau tali kinautolu mo kinautolu te nau li’aki mo tuli kinautolu.” Pea faka’osi’aki moe talanoa ‘a Sisu ki he me’a ‘e faiange ‘e he ‘Otua ki he ongo fa’ahinga kakai ni ‘e ua. “’Io ko ia te ne ‘ange ha inu ki ha taha ‘i si’i fanau ni, koe’uhii pe koe tokotaha ia he’eku kau ako, neongo ko ha ipu vai momoko pe, ko au ‘oku ou tala atu, ‘E ‘ikai ‘aupito mole ‘ene totongi ‘a’ana’’ pea ko ia hotau veesi malanga
Koe vete ‘oe potu tohi
‘I he talanoa ‘oe ‘aho ni ‘oku ‘i ai ha ngaahi tefito’i fakakaukau ‘oku tokanga ki ai ‘a Sisu heni koe “talitali/ welcome” pea moe “tali/ receive”(dechomai.). Hangee ‘oku toe fakamanatu mai ‘e Sisu ‘ene lea ‘oku ha ‘i he Matiu 10:14 “Pea ʻilonga ʻa ia ʻe ʻikai te ne tali kimoutolu, pe maʻu hoʻomou ngāhi lea, pea ka mou ka hu mai mei he fale ko ia, pe ko e kolo, mou tūtū ʻi hono efu mei homou 15 vaʻe. Ko au ē, ʻoku ou talaatu, ʻE kātaki’i ngofua ʻi he Aho Fakamāu ʻa e fonua ʻo Sotoma mo Komola ʻi he kolo ko ia.” Koe ‘uhinga ‘a Sisu heni he neongo ‘ae mousa’a mo palaku ‘a Sotoma mo Komola ka na’e tupu pe ia mei he vaivai moe si’isi’i ‘o ‘enau ‘ilo ki he finangalo ‘oe ‘Otua he ko Lote pe ia mo hono famili na’a nau ‘ilo ‘Otua mei ai. Ka koe lea pehee ‘a Sisu ki he kakai hono kuonga koe toko 12 ‘ena kuo ne tuku atu pea nau sio mata ‘iate ia he mana moe
fakamo’ui mahaki kae ‘ikai pe ke nau tui? Pea kia Sisu leva ‘e kataki’i ngofua ange ‘a Sotoma mo Komola ‘i ha fonua lotu/ ma’u lotu/ fa’a feohi fakalotu kae kei talangata’a pe ki he’ene ngaahi fekau. Pea fakakaukau faka’osi leva ‘oku talanoa ai ‘a Sisu ‘o fekau’aki moe “pale/ reward (misthos)” ‘oku humaki mai mei he kaha’u ma’ae kakai te nau tali mo talitali ‘ae fekau mei he’ene kau talafekau. Ko hano talitali ‘a ha taha ‘oku tau fakahaa’i sino ia ‘i ha’atau to’onga mo’ui/ performance ‘i he fotunga, lea moe ngaue (action). ‘Oku tau fakahaa’i ki he toko taha ‘a’ahi ‘oku ne malu pea nonga foki. ‘I he mu’a’aki Siasi ko hano “talitali welcoming” ‘o ha talafekau ko hono “tali/ receive” ai pe ia ‘oe fekau na’e ha’u mo ia (‘Efeso 6:16)
‘Oku ha kakato he vahe ni ‘ae ngaahi fakalotolahi/ fakatauke’i ‘a Sisu ki he’ene kau ako fekau’aki mo e founga ‘oe ngaue fakafaifekau. ‘Oku hulu’i ‘ehe potu tohi ni ‘ae mahulu atu ‘oe fiema’u ke fakakakato ‘ae taumu’a ‘oe fekau na’e hoko mai ai ‘a Sisu ki he mamani.’Oku ha’i fakataha heni ‘ae tokotaha na’e ‘a’ana ‘ae fekau (‘Otua) mo ia na’a ne fekau (Sisu) mo kinautolu (kauako) kuo fekau’i moe kau tali ‘oe fekau (kitautolu). Ko kinautolu ‘oku nau tali ‘ene kauako ‘oku nau tali Ia moe Tamai pea ko ‘enau ta’etali pe ‘ene kau ako ko ‘enau ta’e tali ai pe Ia moe Tamai. ‘Oku mahu’inga foki heni ke fakatokanga’i ‘ae founga moe ‘uhinga ‘oe foaki heni he ‘oku malava ke fakapapau’i mai ‘e Sisu ‘ae foaki pe ‘oku ta’engata hono totongi. ‘Oku ‘ikai te ne fakata’e’anga’i ha foaki kae hangee ko ‘eku lave ‘oku to ‘ae fakamamafa ‘ae fakakaukau ni ‘i
he’ene fakapalanisi pe fakamahu’inga tatau ‘ae totongi ‘oe foaki ‘oku fai koe’uhii pe koe Kosipeli. ‘Oku kamata ‘ae hiki tohi mei he lahi ki he si’i Palofita…tangata lotu…si’i fanau. ‘Oku mahu’inga ke fakatokanga’i ‘ae kehekehe moe tatau ‘ae ngaahi lakanga neongo ‘ae tatau ‘a ‘enau kaveinga ngaue.
Koe totongi ‘ae Palofita
‘Oku tau lau’ilo kotoa pe meia 1 Kolinito 12:28, 29 pea mo e 14: 29 na’e ‘i ai pe ‘ae lakanga palofita he mu’aki Siasi. Taimi tatau ‘oku ‘i ai pe foki moe kau palofita loi (Matiu 7:22) ‘i he kuonga ‘oe hiki tohi ni. ‘Oku tau fa’a ‘ai pe foki moe hingoa “Sangato/ Saints” ki ha kau Kalisitiane ‘oku “tatau matee ‘ae mo’ui moe ngaue/ malanga.” Koe Palofita koe tangata ‘oku ne lea ma’ae ‘Otua. Ko ia ‘oku ne tali ha Palofita koe’uhii pe ko ‘ene Palofita te ne ma’u ‘ae totongi fakapalofita. Koe ha ‘ae totongi fakapalofita? Koe’uhi koe Palofita koe tangata fekau ‘ae ‘Otua pea ta ko ‘ene totongi ai pe koe ma’u ‘ae mo’ui ta’engata. ‘E ala kau ai pe foki ‘ae totongi fakapalofita ki hano fakakoloa’i ia he ngaahi me’a ‘oho fononga pe ‘oe mamani hangee koe talanoa ki he me’i mahoa’a moe me’i lolo ta’e mamoli ‘ae fefine Salepita (1 Tu’i 17:8-24) pea moe toe fanau ‘ae
fefine Sunemi na’e pa’a koe’uhi koe Palofita ko ‘eni ko ‘Ilaisiaa (2 Tu’I 4:8-27). Koe pale ‘oe toko taha ‘oku ne fai hono talitali ‘oe kau ngaue ‘ae ‘Eiki ko ‘ene ‘i ai moe toko taha ngaue ‘ae ‘Eiki… blessed with the presence of the prophet and/or the righteous person.
Koe totongi ‘ae tangata lotu
Koe tangata lotu ko ha tangata ‘oku ne tali ‘ae fekau kuo fakafou mai ‘e he Palofita. Ko ia ‘oku ne tali ha tangata lotu koe’uhii pe ko ‘ene tangata lotu… ma’u ‘ae totongi ‘o ha tangata lotu. Koe ha ‘ae totongi ‘ae tangata lotu? Kapau leva kuo ‘i ai ha taha kuo ne tali ‘ae tangata lotu kuo ne tali ai pe moe fekau kuo foakiange mo tali ‘e he tangata lotu. Koeha leva ‘ae fekau ‘ae tangata lotu? Koe tali kakato ‘a Sisu Kalaisi ki he’ene mo’ui. Pea ‘i he ‘uhinga leva ko ia kuo ne tali ai pe ia ‘a Kalaisi ki he’ene mo’ui. Pea ka ‘ilonga leva ‘a ia kuo ne tali mo’oni ‘a Kalaisi ki he’ene mo’ui hangee koe tangata lotu pea ko ‘enau totongi koe ma’u ‘ae mo’ui ta’engata. Pea hangee ko ia ‘oku lea ki ai ‘ae veesi 40 Ko ia ‘oku ne tali kimoutolu ‘oku ne tali au pea ko ia ‘oku ne tali au ‘oku ne tali ‘a ia na’a ne fekau mai au.”
Koe totongi ‘oe si’i fanau ni
Koe lea “little ones/ (mikros). Koe totongi ‘o hono tali ‘oe fanau iiki ni ‘oku mahino pea hangatonu. ‘Oku ‘omi ‘e Sisu hono fehangahangai ‘o ha kakai ‘oku ‘ikai ke nau talitali ‘ae si’i fanau ni he 18: 6 “Pea ka ai ha tangata te ne fakatūkia ha taha ʻi siʻi tamaiki ni ʻoku tui kiate au,: oli ange ki he tangata ko ia ʻo ka ne tautau ha fuʻu maka fale ʻi hono kia, ʻo lomaki ʻi ʻi he moana hauhau. ‘Oku matamata leva ‘oku ‘ikai tuhu ‘ae fanau ni ia ki he longa’i fanau (Children) ka ‘oku tuhu ia ki ha si’a kau ului fo’ou/ New Convert/ "little ones" didn't refer to children, but to new converts – kei peepee he lau ‘a Paula…"little ones" in the faith – kau ako laka fo’ou he ngaue ‘ae ‘Eiki…new disciples. Koe tangata lotu ‘oku ‘uhinga mai ki ai ‘a Matiu matamata ko ha kakai kuo matu’otu’a fe’unga ‘enau tui moe falala ‘Otua pea ‘i he ‘uhinga ko ia ‘oku nau malava ke matu’uaki ‘ae ngaahi faingata’a moe fakatauele ‘ae Angahala. Ka ki he si’i kau toki ului fo’ou ni (fanau ni) ka fakatukia kinautolu ha taha koe iku’anga mamahi fau te ne ‘inasi ai.
Si’i fanau…‘Oku ne fakahingoa heni ‘ene kau ako koe …si’i fanau… pea ‘oku ne fakamatala’i ‘a honau tu’unga ‘i he sosaieti koe kakai matamata ta’e mahu’inga ki he vakai ‘a mamani. Koe’uhi ko honau tu’unga ko ia na’e fai ai ‘e Sisu ‘ae lea ni ke fakamahino mo hakeaki’i ‘ae mahu’inga noa ‘ene kau ako koe’uhi pe koe fekau ‘oku nau oo ke tala. Ka ko ia kuo nau tali/ foakiange ha’anau me’atokoni/ tokoni’i he ngaahi me’a kehekehe pe ‘oe fononga’anga… ‘ae si’i fanau/ kau ako/ kau fakamafola lotu/ kau fakapaea koe’uhi ko au moe Kosipeli… ko au e ‘oku ou tala atu ‘e ‘ikai ‘aupito mole ‘ene totongi ‘a’ana. Koe’uhi koe hoko mai ko ia ‘ae kau ako moe mafai mei he ‘Otua ko ia ai ko hono tali kinautolu ‘e he kakai ko hano fakamatala lelei ia ‘ae founga ‘enau fakafeaangai ki honau ‘Otua. Matamata koe to’onga mo’ui ‘eni ‘oku tala ‘ae ma’u moe mole, ‘osi mo ta’e ‘osi ‘ae totongi.
Ipu vai momoko
Ipu vai momoko…‘i he hahake loloto koe ipu vai momoko ‘oku mahu’inga koe’uhi ko hono ‘atakai pea moe ngaahi fononga toafa. ‘I ‘Initia ‘oku nau ngaue’aki ‘ae ipu vai momoko ki hano talitali ‘ae kau fononga toafa ‘o foaki ko ha’anau fakalangilangi ia ki honau ngaahi ‘otua tu’ufonua. Koe ipu vai momoko ko ha me’a’ofa pe ia ‘e ala foaki ‘e ha taha masiva ka ‘oku ne fakafofonga’i atu ‘ae kotoa moe fe’unga malie pe. Neongo koe me’a ngali ma’ulalo ‘ae ipu vai momoko ka koe me’a mahu’inga taha pe ia ‘oku fiema’u ‘e he taha ‘oku ne fieinua. Neongo ‘oku taku koe koloa ia ‘ae masiva ka ‘e hoko ia koe me’a mahu’inga taha ‘ae kakai ma’ume’a hangee ko Taivasi mei heli (sio ki he talanoa ‘o Lasalosi mo Taivasi, Fakaha 3:15-16). Neongo koe ipu vai momoko ka ‘oku mahulu hono mahu’inga ko ‘enau foaki ia he huafa ‘o Sisu Kalaisi. ‘Io, ko ia te ne ‘ange ha inu ki ha taha ‘i
si’i fanau ni koe’uhii pe koe tokotaha ia ‘i he’eku kau ako….ko au ee ‘oku ou tala atu ‘e ‘ikai ‘aupito mole ‘ene totongi ‘a’ana.
Koe ngaahi totongi ‘oku mole
“Kae vakai, telia na’a mou fai ho’omou to’onga fakalotu…ke siofia kimoutolu…’oku ‘ikai ha’amou totongi mei ho’o mou Tamai ‘oku ‘i hevani…Ko ia ‘oka ke fai ha foaki ‘oua na’a ke ifi ha me’alea ke fakaha koe…koe’uhi ke nau ma’u ‘ae fakamalo ‘ae kakai…ko hono ngata ia ‘o ‘enau totongi….”(Matiu 6:1-6) “Ka ko koe ‘i ho’o fai ha’o foaki ke ‘oua na’a ‘ilo ‘e ho nima to’ohema ‘ae me’a ‘oku fai ‘e ho nima mata’u, koe’uhi ke lilo pe ho’o foaki pea ko ho’o Tamai, ‘a ia ‘oku ‘afio’i ‘ae lilo te ne totongi kiate koe.” Neongo ‘oku ngali ke ha fakatu’utu’unga ‘o kamata mei he lakanga ma’olunga ki he ma’ulalo pe kamata mei he lahi ki he si’i pe mahu’inga lahi ki he mahu’inga si’isi’i ka ‘oku ne feinga ke fakapalanisi’i kinautolu ‘a kinautolu kotoa ni kotoa pe he veesi 40 Ko ia ‘oku ne tali kimoutolu ‘oku ne tali au pea ko ia ‘oku ne tali
au ‘oku ne tali ‘a ia na’a ne fekau mai au. Kainga ko ‘etau totongi ‘e ‘ikai ‘aupito ke mole ia ka ‘oku ta’engata ia. ‘Oku ‘ikai fai tu’utu’uni ‘e he lakanga (title) ‘ae tukunga (Condition/ Context) ke fai ai ‘etau foaki/ ‘ofa/ fakaafe ‘aunofo mo ha ngaue tokoni pe koe’uhi he na’e ‘ikai fakatukunga ‘a ‘ene tomu’a ‘ofa’i kitautolu ka na’a ne li’oa, lakunoa (unconditioned) ‘io pea hulunoa ‘ene ‘ofa KOE‘UHII pe ko koe mo au ke ‘oua na’a ta ‘auha ka ta ma’u ‘ae mo’ui ta’engata “‘E Sisu ‘oku ou vakai ho ‘ofa kia au, Koe toki ‘ofa ne fungani ta’elava ke malau KOE’UHI PE KO AU” (kataki ‘oe lau kotoa e Himi 455). ‘Oku ‘ikai ke fakamahu’inga kehekehe ‘ae lahi moe si’i ‘oe me’a ‘oku foaki ka ‘oku ko ha foaki pe ‘o tatau ai pe pe ‘oku si’i pe ‘oku lahi ka ‘oku fai pe koe’uhii ko Kalaisi moe Kosipeli ko ia ‘ae foaki ‘oku ‘ikai mole ‘ene totongi. Koe si’i moe lahi ‘o ha foaki ‘e ‘ikai ‘aupito te ne ala fakatataua ‘ae foaki na’e fai ‘e Sisu he Kolisi ma’a mamani.
Fakaakonaki
‘Oku toki fakama’opo’opo mai ‘e Matiu ‘ae tala fatongia ‘a Sisu ki he’ene kauako ‘aki hano ha’i atu ‘ae kau ako ki he kakai ‘oku fekau’i kinautolu ki ai. Kapau ‘e ‘i ai ha ngaahi kolo/ family/ siasi/ tangata pe fefine te ne tali e “ngaahi lea” ‘a e kau ‘Aposetolo, ko ‘ene tali ia ‘o Sisu, ‘o ne tali ai foki ‘a e Tamai. Kainga neongo ‘ae fekau ni ka ‘oku toe fu’u fiema’u ‘aupito he ngaahi ‘aho ni ke sivisivi lelei ‘ae kau Palofita moe tangata lotu ke tali he ngaahi ‘aho ni telia ‘ae hulu tu’a ‘ae kau palofita loi (Matiu 7:15). Pea hangee koe si’i mei tu’utamaki ‘a Paula koe ngaue ‘ae kau lotu loi (2 Kolinito 12:26). Ka ‘oku ‘uhinga ‘a Sisu, ki hano tali ‘o ha tangata lotu kosipeli, ‘oku ha’u mo e ongoongolelei ‘o e Pule’anga ‘o e ‘Otua, ‘o uki ‘a e fakatomala ka ‘oku ‘ikai koe uki e langa hall/ Falelotu/ kavenga ki he kakai kotoa pe moe Siasi koe’uhi
he kuo ‘i ai eni ‘a e fakamolemole angahala, tu’unga ‘i he ta’ata’a ‘o Sisu. Ka ai ha taha te ne tali ha tangata lotu koe’uhi ko ‘ene ha’u mo e ongoongolelei ko iā, tala atu ko ‘ene tali ia ‘a Sisu, pea ne tali ai foki ‘a e ‘Otua. “ ‘Io, ko ia te ne ‘ange ha inu ki ha taha ‘i si’i fānau ni, koe’uhi pe ko e toko taha ia ‘i he’eku kau ako, neongo ko ha hu’a vai momoko pe, ko au ē, ‘oku ou tala atu, ‘E ‘ikai ‘aupito mole ‘ene totongi ‘a’ana” (v. 42). Koe ha hano faingata’a kainga ‘oe ‘aveange ha ipu vai momoko ki ha taha ‘oku ‘auhee/ fakamafola lotu/ hoto fili/ maheni mo ta’e maheni? Koeha nai ‘oku tau fu’u faingata’a’ia ai ke fai ‘ae ki’i fekau ma’ama’a ni kapau ‘oku tau fiema’u ‘ae Pule’anga ‘oe ‘Otua? Kainga neongo koe ki’i ipu vai ka ko hono totongi ‘e ‘ikai ‘aupito ke mae ia ka ‘oku ta’engata ia.
Fakama’opo’opo
Kiate kitautolu e kau ngaue ‘ae ‘Eiki ‘oku totonu ke tau ma’u mo poto’i loua hono ngaue’aki ‘ae founga tauhi kakai koe “care-givers and care-receivers — receiving from others”—‘Oku tau ‘aonge faingamalie ma’a kinautolu (kakai ‘oku nau talitali) ken au me’a ngaue’aki mai ‘enau ‘ofa moe tokanga fakalotu kuo foakiange ‘e he ‘Eiki pea mo kitautolu foki ke tau pooto’i hono ngaue lelei’aki ‘ae ‘ofa ko ia. ‘Oku mole ke mama’o ko ‘etau ‘i ai ke tau fakamo’ui/ save kinautolu, ka ko ‘etau to’onga mo’ui mo ‘etau malanga lea ‘oku tau ‘omi ai ‘a Kalaisi ki honau ngaahi nofo’anga. Ko ‘enau tali mo ta’e tali ‘ae fekau koe me’a kehe ia ka ko ‘etau ‘i ai ‘i he malanga/ moe to’onga mo’ui ‘oku tau ofongi pea mo fakaofi’i mai ‘ae mo’oni ‘o Kalaisi moe Pule’anga ‘oe ‘Otua kiate kinautolu ‘aki pe hono ta’ata’a… ’’Io ko ia te ne ‘ange ha inu ki ha taha
‘i si’i fanau ni, koe’uhii pe koe tokotaha ia he’eku kau ako, neongo ko ha ipu vai momoko pe, ko au ‘oku ou tala atu, ‘E ‘ikai ‘aupito mole ‘ene totongi ‘a’ana.’’… Mo’ui mo ngaue leva ki he totongi ‘oku ‘ikai mae….koe ma’u ‘ae mo’ui ta’engata ‘ia Kalaisi Sisu….’Emeni.
………………………………
Fakamalo atu e kei ma’u taimi mai ki he’etau tepile ni. Kataki ‘oku fakamanatu atu ai pe ‘etau ngaahi lotu fakafamili moe lau faka’aho ‘etau ngaahi Tohitapu…’oku ou toe ‘oatu pe ‘etau Folofola faka’aho ke fakafaingamalie’i ho’o mou laukonga…. ‘Ofa ke mou ma’u ha uike lelei!
Kavauhi